Kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin %40 sebebi erkeğe bağlı sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenleri sıralamak gerekirse;
- OLİGOASTENOTERATOSPERMİ (OAT) : Doğumsal veya sonradan geçirilen hastalıklara bağlı olarak sperm hareketlilik, sayı ve kalitesinde yetersizliği ifade etmektedir.
- VARİKOSEL : Testisi besleyen damar ağında varis ve dolaşım yetmezliği benzeri genişlemeler olarak karşımıza çıkmaktadır.
- AZOSPERMİ : Menide sperm görülememesidir. Doğuştan veya hastalık ve kaza sonrası gelişmiş olabilir.
OAT sperm sayı ve hareket olarak azlığının yanında iyi kalitede ve genetik olarak sağlıklı sayılan sperm sayısınında azlığını ifade etmektedir. Bu durumda yetersiz hareket ve sayı yetersizliği döllenmeye engel olmakta ve gebelik oluşamamaktadır. OAT saptanan bir erkeğin tedavisinde bir çok ilaç önerilebilmektedir. Bu tedaviler özellikle infertilite hekimleri dışında önerilmektedir. Bu amaçla klomifen sitrat, androjenler(testosteron), antioksidanlar (E ve C vitaminleri), steroidler ve sperm esnekliğini ve hareketini iyileştirdiğine inanılan bazı ilaçlar(Pentoksifilin, Kallikrein) benzeri ilaçlar verilmektedir. Ancak bu tedavilerinin hiç birinin bilimsel olarak kanıtlanmış faydaları yoktur. Bizler tarafından önerilen tedaviler değillerdir.
Sperm üretimini ve sayısını iyileştirici, hareketliliğini artırıcı olan, ayrıca bu tedavinin gebelik oranlarını anlamlı biçimde artıran kabul görmüş bir tedavi seçeneği yoktur. Bu amaçla sperm mikroçevresini iyileştirdiğine inandığımız, bu sayede gebelik şansını biraz artıran bazı yaklaşımlar ve ilaçlar önerilebilir. Öncelikle yaşam tarzı değişikliği gereklidir. Sigara içiyorsa bırakılmalı, geniş ve rahat iç çamaşırı ve pantolonlar giyilmeli, çok sıcak duş alınmamalı, düzenli beslenilmeli ve dengeli iyi bir yaşam sağlanmalıdır. Bu şekilde iyileştirmelere ek E vitaminin antioksidan etkisi ile sperm kalitesi artırılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki bu önerilerin hepsine bugün başlanırsa spermin üretim süresinden dolayı iyi kalitede sperm 120 gün sonra çıkacaktır.
Kanıtlanmış tedavi seçenekleri sunmak gereklidir ve erkeğe bağlı kısırlık tedavilerinde maalesef ki erkeği tedavi etmek günümüz tıbbı dahilinde mümkün değildir. Tedavi mevcut üretilmiş spermi en uygun yöntemle birleştirmek olmalıdır. Yani sperm sayı ve hareketliliğine göre ;
- Aşılama – IUI
- IVF(Klasik tüpbebek)
- ICSI(Mikroenjeksiyon
- TESE veya Mikro TESE ile ICSI tedavilerinden uygun olan seçilmelidir.
Sağlıklı bir erkek 1 boşalma ile 20 ile 60 milyon arasında hareketli sperm verir. Eğer sayı 10 ile 20 milyon arasında ise aşılama, 10 milyon altında hareketli sperm sayısı var ise doğru tedavi direkt mikroenjeksiyondur.
Aşılama tedavileri ile uygun ilaçlar kullanılması halinde %15-20 gebelik oranı mevcuttur. Uygun aşılama sayısı 3’dür. Bu tedavi ile gebe kalamaz ise 4.aşılama yapmak yerine tüpbebek veya mikroenjeksiyon yapılmalıdır. Erkek kısırlığında mikroenjeksiyonun başarısı genç kuşakta %60-70’ler civarındadır. Ancak tedavi süreci sabır ve meşakkat gerektirmektedir.
Azospermik olgularda sperm araştırmak için TESE dediğimiz yöntem ile testislerden alınan biopsilerde mikroskop altında sperm aranmaktadır. Ancak %30-45 arasında biopsilerde sperm bulunamamaktadır. Bu duruma günümüz tıbbı ile çözüm henüz yoktur. Yani başka bir deyişle testis biopsisinde sperm bulunur ise bu spermler ile mikroenjeksiyon yapılıp gebelik sağlanabilmekte iken sperm bulunamaması durumunda yapılacak bir şey maalesef yoktur. Gebe kalmak olanaksızdır. Ancak çalışmalar büyük bir hızla devam etmekte ve sperm kök hücrelerinden laboratuar şartlarında sperm üretilmeye çalışılmaktadır. Ön veriler umut vermektedir. Üreme tıbbının bu konuyu yakın gelecekte çözeceğini ve bu hastalarımızında gebe kalabilmelerinin mümkün olacağını düşünüyorum.
Varikosel sağlıklı genç kuşakta %20-25, kısırlık sorunu yaşayan erkekde %35 civarı saptanmaktadır. Son yıllardaki çalışmalar ışığında varikoselin erkek kısırlığı üzerine negatif etkisinin olabileceği düşünülmektedir. Sperm kalitesi ve dölleyebilme yeteneği üzerine olumsuz etkisinin var olduğu kabul edilmektedir. Yapılacak varikosel operasyonu bu durumu ortadan kaldırmakta ve sperm parametrelerinde düzelmelere, gebelik oranında iyileşmelere yol açmaktadır. Eğer ağrı ve sızlama şikayetleri fazla ise, plexus panfiniformis testis damarları aşırı genişlemiş ise o zaman da varikosel operasyonu düşünülebilir.
